Harmonia

nauczyciel: mgr Małgorzata Niemczyk

przedmiot nauczania: HARMONIA

stosowane podręczniki, opracowania i przykłady do analizy:

• J. Targosz - „Podstawy harmonii funkcyjnej”
• K. Sikorski - „Harmonia” cz. I i II
• K. Sikorski - „Zbiór zadań do harmonii”
• Fr.Wesolowski - „Zbiór zadań i przykładów”
• M. Fieldorf i A. Frączkiewicz - „Zasady modulacji”
• L. Baurmayan & I. Frisch „Méthode pour apprendre la pratique de la Basse Continue au Clavecin á l’usage des amateurs (Bas cyfrowany na klawesyn do użytku przez amatorów). zeszyt metodyczny polecony przez B Gizbert - Studnicką”
• A.Dobrowolski - „Metodyka nauczania harmonii w szkołach muzycznych II stopnia”
• A.Zieliński - „Problemy harmonii nowoczesnej”
• J.S.Bach - „69 Choralmelodien”
• J.S.Bach - „Kantaty”
• J.S.Bach - „Chorały”
• J.S.Bach - „Sonaty na skrzypce solo”
• Ks.J.Siedlecki - „Śpiewnik kościelny”
• V.A.Mozart - „Sonaty na fortepian”
• LV.Beethoven - „Sonaty na fortepian”
• P.Hindemith - „Ludus tonalix”
• S.Joplin - „Ragtimes”
• M. Niemczyk - „Skrypt do modulacji  chromatycznych”
• M. Niemczyk - „Skrypt do modulacji  enharmonicznych”
• M. Niemczyk - własne zadania i przykłady do realizacji praktycznej
• Przykłady zaczerpnięte z obowiązującego w szkole  repertuaru instrumentalnego, chóru i orkiestry
• Materiały uzyskane ze szkół i uczelni muzycznych w Polsce

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z HARMONII
w POSM im Fr. CHOPINA w KRAKOWIE rok szkolny 2005/2006

System zawiera:

- wymagania programowe;
- określenie za co uczeń będzie oceniany;
- skala ocen w procentach punktów;
- wymagania na poszczególne oceny;
- sposoby i częstotliwość sprawdzania osiągnięć edukacyjnych;
- sposób i terminy poprawiania ocen niedostatecznych i zaliczania zaległości;
- warunki i tryb uzyskania wyższych ocen klasyfikacyjnych;
- określenie rodzajów zadań domowych;
- wymagania dotyczące obowiązku posiadania pomocy dydaktycznych (podręczników, zeszytów itp.);
- sposoby oceniania aktywności ucznia na lekcji;
- określenie, kiedy i dlaczego uczeń może być nieprzygotowany do lekcji;
- kontakty z rodzicami w celu informowania ich o sukcesach i niepowodzeniach ucznia;
- formy współpracy i pomocy pozalekcyjnej.

Wymagania programowe:

- Wymagania programowe sporządzone w oparciu o podstawę programową zawartą w treści Rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 19 sierpnia 2002 r. w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego (Dz. U. Nr 138 poz. 1164).
- Wymagania programowe zawarte w Programie Nauczania Harmonii dla POSM II st. im. Fr. Chopina w Krakowie.

Ocenianie:

Uczeń będzie oceniany za:

- realizację zadań pisemnych (40 pkt), (harmonizowanie sopranu, realizację basu cyfrowego, harmonizowanie modulacji ) charakteryzującą się:

• prawidłowością zapisu funkcyjnego zgodną z zasadami harmonii,
• brakiem kwint i oktaw równoległych, skrzyżowania w głosach, ruchu w jednym kierunku,
• prawidłowym użyciem wysokości dźwięku ze znakami chromatycznymi,
• logicznym dwojeniem składników w akordzie,
• zachowaniem skali głosów i odległości między nimi,
• bogactwem figuracji, alteracji, wychylenia modulacyjnego, stosowaniem czterodźwięków i przewrotów oraz akordów charakterystycznych,
• przejrzystą i dokładną szatę graficzną;
• dodatkowe elementy wyróżniające pracę,

- wyobraźnię i inwencję twórczą (10 pkt);
- dokonanie prawidłowej analizy utworu muzycznego (10 pkt);
- interpretację na fortepianie kadencji, progresji, modulacji, basu cyfrowego oraz praktyczne harmonizowanie melodii sopranu i realizację funkcji harmonicznych (20 pkt);
- terminowe składanie prac (5 pkt);
- dodatkowe elementy wyróżniające pracę (5 pkt);
- aktywność na lekcji (5 pkt);
- samopomoc koleżeńską (5 pkt).

Skala ocen w procentach punktów:

ponad 100% - celujący
100% - 91% - bardzo dobry
90%   - 76% - dobry
75%   - 51% - dostateczny
50%   - 33% - dopuszczający
0%     - 32% - niedostateczny

Wymaganiana na poszczególne oceny z Harmonii:

W oparciu o podstawę programową, rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania uczniów wewnątrzszkolny i przedmiotowy system oceniania oraz standardy wymagań proponuje się następujące kryteria oceniania:

Celujący - uczeń posiada wiedzę i umiejętności wykraczające poza materiał prezentowany na lekcjach. Swobodnie operuje fachową terminologią i rozumie znaczenie pojęć. Prezentuje biegłość w graniu, pisaniu i analizie harmonicznej utworu. Posiada zdolność dostrzegania alternatywnych rozwiązań harmonicznych, także trafnej interpretacji funkcji oraz intuicję harmoniczną. Potrafi wzbogacać język harmoniczny własną inwencją twórczą. Przedstawia samodzielne aranżacje. Jest szczególnie aktywny i zaangażowany na lekcji. Ma osiągnięcia w konkursach szkolnych i pozaszkolnych. Chętnie uczestniczy w nadprogramowych spotkaniach (seminaria, wykłady), pogłębiających jego wiedzę i umiejętności z zakresu harmonii.

Bardzo dobry - uczeń posiada całościową, gruntownie utrwaloną wiedzę w zakresie odpowiadającym danemu poziomowi kształcenia. Potrafi samodzielnie i bezbłędnie harmonizować sopran, realizować: bas cyfrowany, modulacje, kadencje, progresje oraz tworzyć akompaniamenty do melodii i własne konstrukcje harmoniczne. Przedstawiane zadania wzbogaca o nowe, indywidualne elementy. W analizie dzieła muzycznego posługuje się pełną gamą znaków i symboli funkcyjnych, ma wyczucie stylu epoki oraz wiedzę ogólnomuzyczną. Prezentowane zadania świadczą o wyobraźni muzycznej i inwencji twórczej oraz procesualnym myśleniu, a także są efektem uporządkowanej i systematycznej pracy.

Dobry - uczeń potrafi samodzielnie i prawidłowo wykonywać ćwiczenia praktyczne (pisemne i realizowane na fortepianie): harmonizować sopran, realizować bas cyfrowany, kadencje, modulacje, progresje oraz tworzyć akompaniament harmoniczny do melodii. Posiada kompletną wiedzę teoretyczną, którą wykorzystuje w realizacji zadań. Prezentowane prace pisemne są prawidłowe pod względem doboru funkcji i łączenia akordów w czterogłosowej konstrukcji harmonicznej. Uczeń pracuje systematycznie i rzetelnie, dostrzega własne błędy i samodzielnie je koryguje.

Dostateczny - uczeń posiada wiedzę i umiejętności opanowane w stopniu podstawowym. Realizuje zadania, posługując się elementarnymi wiadomościami i pojęciami oraz najprostszymi środkami harmonicznymi. Posiada niekompletną wiedzę teoretyczną, a z posiadanej korzysta nie zawsze umiejętnie. Prezentowane ćwiczenia praktyczne (pisemne i realizowane na fortepianie) wykonuje w wolnym tempie, z pomyłkami, ale w stopniu zadowalającym. Wskazane lub samodzielnie rozpoznane błędy w wykonywanych pracach uczeń koryguje z pomocą nauczyciela. Jego aktywność na lekcji ogranicza się do wykonywania tylko niezbędnych działań wynikających z toku lekcji.

Dopuszczająca - uczeń posiada wiedzę minimalną w odniesieniu do podstawowych wymagań programowych. Ćwiczenia praktyczne (pisemne i realizowane na fortepianie) wykonuje z dużą ilością błędów, a ich poprawienie przynosi mierne rezultaty, nawet z pomocą nauczyciela. Postrzeganie zjawisk harmonicznych w omawianych przykładach ogranicza się do pojedynczych elementów. Podejmowanie działań przez ucznia zależne jest od interwencji nauczyciela, polegającej na kontroli i motywowaniu go do aktywności na lekcji.

Niedostateczny - uczeń nie spełnia wymogów na ocenę pozytywną.

Sposoby i częstotliwość sprawdzania osiągnięć edukacyjnych:

Sprawdziany występują w formie:

- pisemnej (obejmują pełnąjednostkę lekcyjną - 1 raz w przeciągu dwóch miesięcy):

• harmonizowanie sopranu,
• realizacja funkcji harmonicznych,
• realizacja basu cyfrowanego,
• harmonizowanie modulacji,
• testy sprawnościowe,
• analiza dzieła muzycznego;

- praktycznej na instrumencie (1raz w tygodniu):

• interpretacja modulacji,
• granie progresji,
• realizacja basów cyfrowanych,
• tworzenie akompaniamentu harmonicznego,
• granie kadencji;

- ustnej (1 raz w tygodniu):

• analiza dzieła muzycznego.

Sprawdziany pisemne powinny być systematycznie zaliczane i kompletowane w zeszytach sprawdzianów, które przechowuje nauczyciel do wglądu ucznia i rodziców, w celu zbadania wyników nauczania, określenia sukcesów lub ustalenia deficytów wiedzy w obowiązującym, najsłabiej opanowanym materiale lub w problematyce wymagającej korekty.

Poprawianie ocen niedostatecznych oraz zaliczanie zaległych partii materiału:

Powinno odbywać się po uprzednim ustaleniu terminu z nauczycielem:

- oceny niedostateczne z pojedynczych ćwiczeń do 3 dni (do kolejnej lekcji),
- oceny niedostateczne z dużych partii materiału do 1 tygodnia,
- zaliczanie zaległych partii materiału w wyniku długotrwałej absencji do 2 tygodni,
- uczeń, który za zgodą rodziców uzyskuje zwolnienie z jednego dnia (lub kilku godzin) powinien przed opuszczeniem szkoły skontaktować się z nauczycielem, aby dokonać terminowego zaliczenia materiału i złożyć pracę lub ustalić najbliższy możliwy termin tych działań.

Nauczyciel ma obowiązek mobilizować ucznia do szybkiego nadrobienia zaległości i zachęcać do systematycznej pracy. Uczeń ma możliwość zaliczania zaległych partii materiału, poza lekcjami, w porach wspólnie ustalonych i dogodnych dla obu stron.

Warunki i tryb uzyskania wyższych ocen klasyfikacyjnych:

1.Warunki i tryb poprawy wyników niezadowalających w celu uzyskania wyższych ocen klasyfikacyjnych:

- nauczyciel ma obowiązek poinformować ucznia o proponowanej ocenie końcowej, co najmniej na dwa tygodnie przed Konferencją Klasyfikacyjną,
- poprawa oceny powinna odbyć się na tydzień przed Konferencją Klasyfikacyjną,
- do poprawy może przystąpić ten uczeń, który w okresie semestru ( roku) uczestniczył we wszystkich sprawdzianach ustnych i pisemnych oraz złożył wszystkie prace domowe w terminie ustalonym wspólnie z nauczycielem,
- poprawy oceny może dokonać uczeń, który opanował obowiązujący materiał w zakresie:

- 85% - na ocenę bardzo dobry
- 75% - na ocenę dobry
- 65% - na ocenę dostateczny
- 55% - na ocenę dopuszczający,

- przystępując do poprawy oceny uczeń przedkłada do wglądu nauczyciela uzupełniony zeszyt,
- do poprawy oceny może przystąpić uczeń ukazujący zainteresowanie przedmiotem z wyraźnym postępem w zdobywaniu wiedzy i umiejętności w przeciągu ostatniego okresu czasu, który nie sprawia problemów dyscyplinarnych na lekcji,
- nie może dokonać poprawy oceny klasyfikacyjnej ten uczeń, który wyraźnie opuszcza lekcje oraz zapowiedziane sprawdziany, a jego frekwencja na zajęciach jest niższa niż 80% obecności.
- treścią poprawy będzie przede wszystkim sprawdzenie poziomu wiedzy i umiejętności przede wszystkim z zakresu najsłabiej opanowanego materiału w semestrze (roku),
- aby poprawić ocenę klasyfikacyjną z harmonii uczeń ma obowiązek napisać poprawnie sprawdzian podsumowujący całość problematyki z wykorzystaniem trzech form realizacji (harmonizowanie melodii sopranu, realizacja funkcji harmonicznych i basu cyfrowanego) oraz wykonać na fortepianie przebiegi kadencjonujące, progresje i odpowiednie modulacje),
- przystąpienie do poprawy jest jednorazowe.

2. Warunki i tryb poprawy oceny niedostatecznej w celu uzyskania wyższej oceny klasyfikacyjnej:

- nauczyciel ma obowiązek poinformować ucznia o zagrożeniu oceną niedostateczną, co najmniej na dwa tygodnie przed konferencją klasyfikacyjną,
- poprawa oceny powinna odbyć się na tydzień przed konferencją klasyfikacyjną,

- do poprawy oceny niedostatecznej może przystąpić uczeń, który w ciągu semestru (roku) w 50% zrealizował założenia programowe, oddał przynajmniej połowę prac domowych, uzyskał wyniki pozytywne z połowy sprawdzianów i odpowiedzi ustnych oraz prezentacji ćwiczeń na instrumencie,
- nie może dokonać poprawy oceny klasyfikacyjnej ta osoba, u której absencja na lekcjach harmonii wyniosła co najmniej 50% oraz uczeń, który nie przestrzegał regulaminu szkolnego, przeszkadzał w prowadzeniu zajęć, a jego problemy wychowawcze stały się głównym powodem niepowodzeń szkolnych,
- przed przystąpieniem do poprawy uczeń powinien okazać uzupełniony zeszyt tematów lekcji oraz prac domowych,

- aby podwyższyć ocenę klasyfikacyjną z harmonii uczeń ma obowiązek napisać poprawnie sprawdzian podsumowujący całość problematyki (ze szczególnym uwzględnieniem zaległych partii materiału) z wykorzystaniem trzech form realizacji (harmonizowanie melodii sopranu, realizacja funkcji harmonicznych i basu cyfrowanego) oraz wykonać na fortepian  podane przebiegi funkcyjne, kadencje, progresje i modulacje, a także .udzielić ustnej odpowiedzi na zadane pytania dotyczące problemów teoretycznych,
- przystąpienie do poprawy jest jednorazowe.

Realizacja zadań domowych z harmonii:

Uczeń ma obowiązek na bieżąco przygotowywać prace domowe:

- dokonać pisemnej korekty szkolnych zadań lub opracować zakończenie,
- zrozumieć i opanować treść teoretyczną,
- wykorzystać informacje zamieszczone w podręczniku do realizacji zadań,
- dokonać repetytorium przez sprawdzianami,
- wykonać pracę pisemną (harmonizowanie sopranu, realizacja basu cyfrowego),
- wykonać ćwiczenia praktyczne z zakresu modulacji, progresji, realizacji z zakresu basu cyfrowanego harmonizowania kadencji,
- przygotować własną interpretację analizy funkcyjnej dzieła muzycznego.

Pomoce naukowe i przybory szkolne:

Stanowią jeden z ważniejszych czynników umożliwiających prawidłowe i szybkie opanowanie wiedzy z przedmiotu.

Uczeń powinien posiadać:

- zeszyt teoretyczny,
- zeszyt do ćwiczeń na lekcji,
- zeszyty zadań domowych,
- J. Targosz - podręcznik "Podstawy harmonii funkcyjnej",
- K. Sikorski, "Zbiór zadań do harmonii",
- przybory do pisania,
- odpowiednie nagrania i nuty,
- zeszyty do sprawdzianów (przechowywane przez nauczyciela).

Aktywność ucznia na lekcji:

Uczeń powinien chętnie uczestniczyć w procesie tworzenia obrazu lekcji, realizując wspólnie z nauczycielem założenia programowe. W odpowiedniej rubryce odnotowane są oceny oraz plusy (trzy plusy = bardzo dobry)za aktywność ucznia na lekcji.

Sposób traktowania uczniów nieprzygotowanych do zajęć:

Uczeń może być nieprzygotowany do zajęć szkolnych w przypadku:

- choroby trwającej dłużej niż 3 dni,
- nagłych sytuacji losowych zgłoszonych uprzednio przez rodziców (drogą pisemną lub telefoniczną),
- w dniach koncertów szkolnych i audycji, w których bierze udział,
- w sytuacji zgłoszenia tzw. "dnia klasowego" przez wszystkich uczniów.

W innych niczym nieuzasadnionych przypadkach za brak przygotowania do zajęć otrzymuje ocenę niedostateczną. Odpowiednie informacje dotyczące zaistniałego problemu powinny być wpisane do dziennika szkolnego.

Kontakty z rodzicami:

Oceny, sukcesy i niepowodzenia ucznia nauczyciel odnotowuje w rubryce zeszytu teoretycznego, do wzglądu i potwierdzenia podpisem przez rodziców. W przypadku braku zainteresowania ze strony opiekuna wykładowca prosi o kontakt telefoniczny lub bezpośredni, a także wysyła pismo do domu, informując rodziców o problemach dziecka.

Formy współpracy i pomocy pozalekcyjnej:

Uczeń ma możliwość skorzystania z dodatkowych porad nauczyciela w czasie przerw lub poza zajęciami, w porach dogodnych dla obu stron.

Odbywa się to:

- po okresie długiej absencji spowodowanej chorobą,
- w przypadku niezrozumienia danego problemu,
- dla skonfrontowania z nauczycielem treści przygotowywanego zadania,
- w celu zaliczania zaległości.

Nauczyciel zachęca uczniów do współpracy i pomocy koleżeńskiej, nadzorując i nagradzając te działania dobrymi ocenami.